Alle regeringspartijen in Vlaanderen boeken verlies, ook de N-VA, al blijft die ruim de grootste. Van de oppositiepartijen haalde Groen een teleurstellende Pyrrus-overwinning, en SP-A kwam met verlies nog net boven de 10% uit. De winnaars : een in stemmen verdriedubbelend Vlaams Belang en in mindere mate de PVDA, als een communicerend vat met de SP-A.
Wat kunnen we volgens mij leren uit deze electorale resultaten? Even een persoonlijke analyse van de resultaten van de verkiezingen van 25 mei.
Bijna 1 op 5 Vlamingen heeft plots de weg opnieuw gevonden naar extreem-rechts. In de jaren ’90 was dat meer, met bijna 1 op 4 Vlamingen (het toenmalige Vlaams Blok haalde een score van 23%). Er komen voor het Vlaams Belang veel mensen in de Kamer en het Vlaams parlement waar nog niemand van gehoord heeft. Daar kan het dus niet aan liggen. En ook de afgeborstelde ideale schoonzonen die bij het VB wel bekend zijn (bijvoorbeeld Dewinter, Van Langenhove, Van Grieken) hebben qua beleid nog niets bewezen. Hun actiepunten en programma zijn genoegzaam bekend (of misschien onvoldoende) en een normaal denkend mens zou daar niet voor kiezen.
Wie al eens een jeugdvoetbalwedsrijd heeft meegemaakt, wie al eens op café komt (niet een chique brasserie) of wie sociale media volgt (hier heeft het VB heel veel aan uitgegeven met gerichte campagnes en misleidende one-liners), weet het. Het is niet verwonderlijk dat 2 op 10 Vlamingen racistisch zijn. Karel De Gucht formuleerde het in De Standaard van 29 mei als volgt : “Er zijn nu eenmaal zeer veel Vlamingen die niet zo’n groot probleem hebben met een racistisch gedachtegoed, hoewel ze zich daar misschien niet altijd van bewust zijn of de kwaadste bedoelingen hebben, maar ja…”. Een beetje racistisch is het zelfde als een beetje zwanger : dat bestaat niet, racistisch ben je of ben je niet. Ik hoor vaak schuine opmerkingen over anderskleurigen, vrouwen, holebi’s en noem maar op. Wat op café door “beschaafde” tooghangers gezegd wordt over Anuna De Wever en haar klimaatmarsen, is soms om te kotsen. En op het voetbal terrein mag de “zwarte” wel meespelen (want hij is een goede voetbalist en hij is beleefd), maar teveel kleurlingen is massamigratie en die komen enkel maar naar hier om van onze rijkdom te profiteren. De gekleurde mens die naast mijn deur woont, en vriendelijk dag zegt elke ochtend, die mag ook blijven. Dat is dan -excuseer mij voor het lelijke woord- de “excuusneger” om te bewijzen dat men niet racistisch is. De politiekers zouden meer naar het volk moeten luisteren? Neen, het volk aanhoren wel maar daarom het niet naar de mond praten. Politiekers moeten moed hebben en leiden : tegen racistische taal moet je opkomen en de durf hebben mensen erop te wijzen dat dit niet kan. We hebben doorheen de geschiedenis al vaak gezien tot wat racisme leidt. Haat en onmenselijke praktijken, waarbij een bepaalde mensen als een nummer en niet als een persoon met zijn uniciteit gezien worden.
Komt daarbij nog het egocentrisme, op één lijn met racisme. “Alles voor mij en niks voor een ander”. Sociale media zijn een optelsom van sublimatie van het eigen grote gelijk. “Me, myself and I”. Alternatieve energie via windmolens ? Allemaal OK, maar niet in mijn tuin, het NIMBY-virus. We leven in één van de welvarendste landen ter wereld, zonder oorlog, en met een sociaal zekerheidssysteem om “u” tegen te zeggen, uniek in de wereld, geen hongersnood, hoogwaardig kosteloos onderwijs. En toch is het niet genoeg. Waarom sommige mensen niet solidair willen zijn, is mij een raadsel. We leven toch in een samenleving waar er voor elkaar moet gezorgd worden. Is het jaloezie, één van de grootste ziekten in onze beschaving ? Zijn we als maatschappij te welvarend geworden? Geen idee. Is dit eigen aan het einde van een zekere beschaving ? Bij de oude Grieken en Romeinen was dit zo. In dit egoïstische Vlaanderen herken ik mijn land niet. Ik wil niet leven in een land waar mensen -excuseer me opnieuw voor het woord- zich gedragen als vetgemeste varkens en toch overal kritiek moeten op hebben als het hun persoonlijk niet uitkomt. En wil ik deze mensen ook niet naar de mond praten. De verkiezingen houden de mensen een spiegel van zichzelf voor. Het volk heeft gestemd en in de uitslag weerspiegelt zich de ware aard van 1 op 5 Vlamingen. De weerspiegeling van gele hesjes, klimaatbetogers, bruine gedachten en de attitude van “het is genoeg, maar vraag me niet waarom”. Best confronterend om dit vast te stellen.
Dan volgende vaststelling. De goede oude propaganda bekend uit dictatoriale regimes zoals Noord-Korea is terug in Europa, maar nu in een nieuwe vorm : propaganda 2.0 (zie ook www.krispotewrites.be onder de rubriek Recent voor meer duiding) op sociale media. In vele dorpen in West-Vlaanderen kent men geen onveiligheid door “vreemden”. Joris Winderickx heeft er op VRT NWS (28/05) een interessante bijdrage over geschreven. Ik citeer : “Extreem-rechtse partijen hebben een eigen universum gecreëerd met hun eigen waarheden. Los van de gewone media hebben ze een wereld vorm gegeven op het Internet waar alle racistische leugens gretig de ronde doen. Politici zijn de connectie met de kiezers niet kwijt, zoals Hilde Crevits beweert. Kiezers zijn de conncctie met de waarheid verloren”. Deze analyse is ongemeen sterk. Maar liefst 580.000€ (cijfers uit de Facebook en Instagram statistieken) heeft het VB in de voorbije campagne gespendeerd aan het verspreiden van leugens en onwaarheden (in de trend van : “massaal veel migranten komen op ons vanuit Afrika, wij moeten hier hard werken voor een klein pensioen en zij krijgen hier meteen alles, migranten pikken onze dochters in en onze rijkdom”, en ga zo maar door). Dat is meer dan de radicaal-rechtse Matteo Salvini, het Hongaarse Fidesz en de Brexit Party van Nigel Farrage samen. Het Vlaams Belang heeft de mensen misleidt, en heel wat van hen zijn er al dan niet blind ingetuind. Oude knar Filip Dewinter plakt eerst zelf Arabische opschriften en overplakt die dan voor de VTM-camera’s met VB affiches. Duidelijker kan manipulatie niet zijn. 90.000 mensen gaven hem een voorkeursstem, bijna het dubbele van de score van justitie-minister Koen Geens…
En dan nu mogelijke conclusies, alhoewel ik deze grotendeels overlaat aan de politieke hoofdkwartieren en de politici zelf. Het regent ondertussen in de media aan meningen, interpretaties, conclusies en veto’s. Ik hou het dus kort.
Politici moeten durven zeggen waar het op aankomt : “Wij doen niet mee aan welke vorm van racisme en egoïsme dan ook.” Daar scherper over communiceren brengt duidelijkheid, zegt waarvoor men staat en niet staat. Nu is het bij de meeste traditionele partijen (incluis de N-VA) te vaak vis noch vlees. Mensen hebben nood aan en vragen naar duidelijke statements die houvast geven en hun existentiële angst (de vrees van het onbekende) wegnemen. In de media mag de toon minder wollig (zo van “ja, maar” en “neen, tenzij”) , op voorwaarde dat de waarheid geen geweld wordt aangedaan en dat er een verhaal van inclusie wordt gebracht.
Geloof de meute journalisten niet die nu schrijven dat de boodschappen van de liberalen, socialisten en christen-democraten verkeerd, irrelevant of ouderwets zijn. Verbondenheid, compromis, zorgzaam, eerlijk, transparant, inclusief: daar is niets mis mee en dit zijn universele waarden waar we moeten aan houden. Opnieuw komt het neer op communicatie. Beter, duidelijker, alerter, positiever, zakelijker, en met dagelijkse concrete voorbeelden de aandacht van de mensen vatten. Ik zie dat lokaal bepaalde mandatarissen die toon al gevonden hebben. Voortdoen !
Wanneer politici competentie tonen en uitstralen, en waarden-vol aan politiek doen voor de mensen, is niets verloren. Duidelijk zeker ?
Kris Poté, 30/5/2019.